روزنامه وطن امروز
1396/12/23
وزیرخارجه‌آمریکا برکنار شد
گروه‌بین‌الملل: دونالد ترامپ صبح سه‌شنبه‌‌‌‌اش را با فرمان برکناری رکس تیلرسون، وزیر خارجه‌‌‌‌اش آغاز کرد. بدین ترتیب کاخ سفید یک گام دیگر به تکمیل مقدمات لغو یکطرفه برجام و کابینه هرج‌و‌مرج‌آفرین مطلوب رئیس‌جمهور ایالات متحده و متحدانش نزدیک‌تر شد. او یک روز پس از آنکه در نامه‌ای به کنگره، «وضعیت اضطراری ملی» نسبت به ایران را تمدید کرد، ترکیب ضدایرانی کابینه‌‌‌‌اش را هم تکمیل کرد.او بلافاصله مایک پمپئو، رئیس کاملا ضدایرانی و برجام‌ستیز سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) را جایگزین تیلرسون کرد. این در حالی بود که تیلرسون روز دوشنبه، احتمالا با هماهنگی پنهان ترامپ، در میانه سفر آفریقا به بهانه واهی ادای توضیحاتی درباره بودجه وزارت خارجه در جلسه‌ای رو در رو با معاونت این وزارتخانه به واشنگتن احضار شده بود.
همان روز نیز رئیس‌جمهور آمریکا در کاخ سفید با تمدید فرمان اجرایی ۱۲۹۵۷ در قبال ایران که نخستین‌بار ۱۵ مارس ۱۹۹۵ توسط بیل کلینتون وضع شده بود، بار دیگر به کنگره اعلام کرد دولت آمریکا قصد به‌کارگیری شرایط فوق‌العاده در امنیت ملی، سیاست خارجی و اقتصاد خود برای مقابله با سیاست‌‌های جمهوری اسلامی ایران را دارد.
البته همانطور که پیش‌بینی می‌شد، تمدید این فرمان اجرایی باعث بالا گرفتن اختلافات در بال غربی کاخ سفید شد.
به گزارش واشنگتن‌پست، موضوع برکناری تیلرسون از روز جمعه گذشته نقل محافل سیاسی واشنگتن بود اما ترامپ بنا به دلایلی منتظر بازگشت وزیر خارجه‌‌‌‌اش از سفر نیمه‌کاره به قاره آفریقا نشست و سرانجام دیروز صبح در نخستین اقدام روزکاری خود در اتاق بیضی ضمن عزل او، پمپئو، نومحافظه‌کار اطلاعاتی محبوبش را جانشین او کرد تا برای نخستین‌بار یک زن به ریاست موقت سیا برسد. او سپس در توئیتی این تغییرات را تایید کرد و نوشت: «مایک پمپئو مدیر سازمان سیا، وزیر خارجه جدید ما خواهد شد. کار او فوق‌العاده خواهد بود! از رکس تیلرسون به علت خدمات او متشکرم! جینا هاسپل، مدیر جدید سیا و نخستین زنی خواهد شد که به این سمت انتخاب میشود. به همه آنها تبریک می‌گویم».
ترامپ دیروز همچنین در جمع خبرنگاران گفت با تیلرسون در موضوعات مختلف از جمله توافق هسته‌ای با ایران اختلاف‌نظر داشته و دیدگاه‌هایش به پمپئو نزدیک‌تر است.
پمپئو نیز از رئیس‌جمهور آمریکا به‌خاطر انتصابش به‌عنوان وزیر خارجه تشکر کرد و مدعی شد رهبری ترامپ جهان را امن‌‌‌‌‌‌تر کرده است.
به گزارش شبکه اسکای‌نیوز، یک منبع در کاخ سفید نیز اعلام کرد به دنبال تیمی جدید پیش از مذاکرات مورد انتظار با کره شمالی است. او گفت: «تیم جدید مسؤولیت مذاکرات با کره شمالی و نیز امور تجارت جهانی را برعهده خواهد گرفت».
این در حالی است که جمعه گذشته، تیلرسون با افشای اینکه ترامپ خود ابتکار دعوت از «کیم جونگ اون» برای ملاقات مستقیم را برعهده داشته، کام رئیسش را تلخ کرده بود و ترامپ در تماس با او خواهان استعفایش شده بود. با این حال تیلرسون که طی ماه‌‌های گذشته در موارد مختلف از جمله توافق هسته‌ای 1+5 با ایران با ترامپ اختلاف و حتی مشاجراتی داشته حاضر نشده نبود از سمتش کناره‌‌‌گیری کند. او که به عنوان یک مدیر نفتی سابقه چندان دیپلماتیکی هم نداشت، در بدو انتخاب، گزینه مشترک و محافظه‌کارانه خاندان‌‌های صهیونیست، راکفلرها (صاحبکارانش در کمپانی نفتی تگزاکو) و روتشیلدها برای کنترل سیاست خارجی پرآشوب ترامپ محسوب می‌شد و برخلاف آنچه به نظر می‌رسد برکناری‌‌‌‌اش نه با اراده شخص ترامپ بلکه در چارچوب اقداماتی رادیکال‌‌‌‌‌‌تر از سوی واشنگتن علیه ایران صورت گرفته است.
تکمیل پیوند ترامپ با امنیتی‌ها و جنگ‌طلبان
می‌توان گفت حمله به برجام قطعا مهم‌ترین هدف این تغییرات زنجیره‌ای در واشنگتن است. مایک پمپئو، یک جمهوری‌خواه افراطی اسلام‌ستیز عضو گروه لابی گسترش استفاده از سلاح گرم در آمریکاست که با بستن بازداشتگاه گوانتانامو مخالف بوده و روحانیون مسلمان را همدست تروریست‌های تکفیری دانسته است.
او در عین اینکه مواضعی بسیار نزدیک به بازهای جنگ‌طلب حاکمیت سایه واشنگتن به رهبری سناتور مک کین دارد، از همان زمان آغاز کارزار انتخاباتی ترامپ نیز متحد طبیعی او محسوب می‌شد و به عنوان یک سناتور عضو کمیته اطلاعاتی، رابط مهمی میان او و نومحافظه‌کاران حاکم بر ساختار سازمان‌‌های اطلاعاتی آمریکا به حساب می‌آمد به طوری که حتی برخی گمانه‌زنی کرده‌‌اند او به همراه تد کروز، دیگر جمهوری‌خواه نزدیک به سازمان سیا در عملیات افکارسنجی مخفی برای روی کار آوردن ترامپ نقش داشته‌اند.
پمپئو از ابتدای روی کار آمدن در مقر مرکزی سیا در لانگلی ویرجینیا، به طور هماهنگ با ترامپ، مدام ساز مخالفت با برجام را به انحای مختلف نظیر اصلاح یا بازبینی این توافق یا لغو کامل آن زده است و طبیعی است که همین نیز نخستین دستور کارش در وزارت خارجه خواهد بود. البته می‌توان برکناری تیلرسون و نشاندن پمپئو به جای او را یک تغییر تاکتیکی فوری در دستگاه دیپلماسی آمریکا در راستای مدیریت پرهرج‌ومرج شامل سرکوب دموکرات‌ها و مخالفان ترامپ در داخل، ادامه جنگ تجاری با شرکای اقتصادی بزرگ آمریکا و تقابل با روسیه و متحدانش در سطح بین‌المللی هم دانست.
در عین حال با برکناری تیلرسون، پایه‌‌های کرسی ریاست امنیت ملی کاخ سفید یعنی ژنرال هربرت مک‌مستر که او هم مانند تیلرسون از حامیان حفظ برجام است لرزان‌‌‌‌‌‌تر شده و ممکن است اخراجی بعدی کابینه آمریکا باشد که تا اینجا پرتلفات‌‌‌‌‌ترین کابینه ایالات متحده پس از تنها یک سال و 2 ماه فعالیت بوده است.
ترامپ در ماه‌‌های اخیر تلاش داشت تیم اجرایی‌‌‌‌اش در کاخ سفید را با بدرقه چندین مشاور و مدیر کلیدی به جا مانده از روزهای نخست ورودش به کاخ سفید منسجم‌‌‌‌‌‌تر و هدفمند‌‌‌‌‌‌تر کند، حتی در این راه داماد همه‌کاره‌‌‌‌اش جرد کوشنر و دخترش را هم از دفاتر قوه مجریه در بال غربی دور کرده بود تا احتمالا با تشکیل یک مثلث منسجم میان اتاق بیضی (خود)، ژنرال جان اف کلی، رئیس کارکنان کاخ سفید و مایک پمپئو ایده‌هایش را بهتر پیش ببرد.
از طرف دیگر احضار تیلرسون از میانه سفر آفریقا از نایروبی پایتخت کنیا، از سوی بسیاری از تحلیلگران مسائل قاره سیاه به عنوان نوعی تعمد نژادپرستانه از سوی ترامپ برای ادامه توهین‌ها به آفریقایی‌تبارها محسوب شده است. تیلرسون در سفر اخیر به دلجویی از مقامات چاد و کنیا دل بسته بود. چاد کشوری مسلمان در قلب قاره سیاه است که اتباعش بر اساس فرمان ضدمهاجران کشورهای اسلامی از ورود به خاک آمریکا منع شده‌‌اند و تیلرسون یکشنبه گذشته در انجامنا، پایتخت چاد قول داده بود این کشور را از فهرست سیاه خارج کند. از طرف دیگر او زمانی دستور بازگشت فوری به واشنگتن را دریافت کرد که در نایروبی پایتخت کنیا مشغول رفع و رجوع سوءتفاهمات باقیمانده از توهین نژادی ترامپ به مهاجران لاتین و آفریقایی‌تبار با چاه توالت خطاب کردن کشورهای آفریقایی بود. اما با احضار و برکناری‌‌‌‌اش این ماموریت ناتمام ماند.
هاسپل خبیث، اولین رئیس زن سیا
«جینا هاسپل» که دیروز توسط ترامپ به جای پمپئو به عنوان نخستین رئیس زن سیا منصوب شد پیش‌‌‌‌‌‌تر در پست معاونت این سازمان نیز به عنوان یک زن خبیث و بدنام شهرتی به هم زده بود. او برای نخستین‌بار سال ۱۹۸۵ به سازمان سیا پیوست تا اینکه در فوریه ۲۰۱۷ به‌خاطر وحشی‌گری‌هایش به معاونت این سازمان ارتقا یافت. نام هاسپل حدود یک دهه پیش یعنی زمانی که مشخص شد سیا یک زندان مخفی برای شکنجه و بازجویی از مظنونان امنیتی در تایلند احداث کرده است، بر سر زبان‌ها افتاد. بعدها اسنادی فاش شد که نشان می‌داد زندانیان در بازداشتگاه تحت ریاست او به روش‌هایی که حتی با قوانین داخلی آمریکا نیز مغایرت داشت، مورد شکنجه قرار می‌گرفته‌اند. اما به رغم رسوایی، جینا هاسپل در ۲۰۱۳ به عنوان معاون «سرویس سری ملی» که مسؤولیت انجام عملیات‌های خرابکارانه در سراسر جهان را بر عهده دارد، منصوب شد. سال گذشته منتقدان هاسپل معتقد بودند با توجه به نوع شکنجه‌ها و تاکتیک‌های وحشیانه‌ای چون قرار دادن مظنونان امنیتی در تابوت که او در زمان ریاست خود بر زندان تایلند برای بازجویی از متهمان به کار برده بود، نباید به سمت معاونت کل رئیس سیا منصوب شود.
